Πάντοβα, ή πώς μειώνεται άμεσα το ενεργειακό κόστος και το οικολογικό αποτύπωμα της αυτοδιοικητικής μηχανής
Γύρω στα τα τέλη του 2005 οι δημοτικές αρχές της Πάντοβα, των 400.000 κατοίκων, αποφάσισαν να προχωρήσουν στην σύνταξη ενός μακρόπνοου προγράμματος σημαντικής περικοπής του ενεργειακού κόστους της αυτοδιοικητικής μηχανής και, παράλληλα, δραστικής μείωσης του οικολογικού της αποτυπώματος. Η σύνταξη του «Δημοτικού Προγράμματος Ενεργειακής Εξοικονόμησης» κρίθηκε τόσο επίκαιρη όσο και αναγκαία αφενός για την κάρπωση των σοβαρών κινήτρων που είχαν θεσμοθετηθεί στο πεδίο της εξοικονόμησης ενέργειας και την ετήσια εξοικονόμηση σημαντικών οικονομικών πόρων και αφετέρου για πολυπόθητη υιοθέτηση των στόχων του πρωτοκόλλου του Κιότο αναφορικά με την μείωση των ρυπογόνων εκπομπών και την κλιματική αλλαγή. Την καταλυτική ώθηση στην εκπόνηση του προγράμματος έδωσε η πεποίθηση του σημαντικού ρόλου της τοπικής αυτοδιοίκησης στην συστηματική προαγωγή των παρεμβάσεων στο πεδίο της ενεργειακής εξοικονόμησης: οι επεμβάσεις που υλοποιεί ο Δήμος στα πλαίσια των περιουσιακών του στοιχείων επιδρούν μεν σημαντικά στην μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης της αυτοδιοικητικής μηχανής αλλά ενεργούν καταλυτικά και σαν παράδειγμα για τον πολίτη και τον ιδιωτικό τομέα.
Η εκπόνηση του προγράμματος εκκίνησε με τον καθορισμό 4 τομέων επέμβασης που θα επέτρεπαν τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα, με τα αμεσότερα οφέλη, ως προς τους προκαθορισμένους στόχους:
1. Τον τομέα του δημόσιου φωτισμού.
2. Εκείνο του δικτύου των σηματοδοτών της πόλης.
3. Τον τομέα του κτιριακού δυναμικού του Δήμου.
4. Τον τομέα των οχημάτων της δημοτικής αρχής.
Ο προγραμματισμός της επέμβασης και στους 4 τομείς στηρίχθηκε σε 3 βασικά κριτήρια και σε ένα πλαίσιο ενδελεχών αναλύσεων, δεδομένων και επιθυμούμενων αποτελεσμάτων, τόσο από οικονομικής όσο και από οικολογικής σκοπιάς:
α). Βέλτιστη δυνατή επιλογή του πάροχου ηλεκτρικής ενέργειας, στην απελευθερωμένη πλέον αγορά του τομέα της χώρας, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η καλύτερη δυνατή τιμή μονάδας συναρτήσει της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών.
β). Βελτιστοποίηση της οικονομικής και οικολογικής ποιότητας των εγκαταστάσεων.
γ). Βελτιστοποίηση του συστήματος λειτουργίας και διαχείρισης των εγκαταστάσεων από οικονομικής και οικολογικής σκοπιάς.
δ). Ανάλυση της ενεργειακού προφίλ της αυτοδιοικητικής μηχανής, πριν από την εφαρμογή του προγράμματος, έτσι ώστε να αξιολογηθεί κατάλληλα το ύψος της ενεργειακής της κατανάλωσης και το ετήσιο κόστος της.
ε). Καθορισμός των επιθυμούμενων δεικτών κατανάλωσης και οικολογικής ποιότητας έτσι ώστε να εντοπιστούν όλα τα σημεία οικονομικής και οικολογικής αναποτελεσματικότητας αναφορικά με τους συγκεκριμένους τομείς επέμβασης.
στ). Υπολογισμός του οικονομικού κόστους και του οικονομικού κέρδους που συνεπάγεται η επέμβαση στα πλαίσια του επιθυμούμενου χρόνου απόσβεσης της απαιτούμενης επένδυσης και της διαχρονικής της αποδοτικότητας.
ζ). Καθορισμός του περιβαλλοντικού κέρδους από την σκοπιά της ποιότητας και της ποσότητας των ρύπων που δεν θα εκλύονται στην ατμόσφαιρα μετά την ολοκλήρωση του έργου.
Η εκπόνηση του προγράμματος εκκίνησε με τον καθορισμό 4 τομέων επέμβασης που θα επέτρεπαν τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα, με τα αμεσότερα οφέλη, ως προς τους προκαθορισμένους στόχους:
1. Τον τομέα του δημόσιου φωτισμού.
2. Εκείνο του δικτύου των σηματοδοτών της πόλης.
3. Τον τομέα του κτιριακού δυναμικού του Δήμου.
4. Τον τομέα των οχημάτων της δημοτικής αρχής.
Ο προγραμματισμός της επέμβασης και στους 4 τομείς στηρίχθηκε σε 3 βασικά κριτήρια και σε ένα πλαίσιο ενδελεχών αναλύσεων, δεδομένων και επιθυμούμενων αποτελεσμάτων, τόσο από οικονομικής όσο και από οικολογικής σκοπιάς:
α). Βέλτιστη δυνατή επιλογή του πάροχου ηλεκτρικής ενέργειας, στην απελευθερωμένη πλέον αγορά του τομέα της χώρας, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η καλύτερη δυνατή τιμή μονάδας συναρτήσει της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών.
β). Βελτιστοποίηση της οικονομικής και οικολογικής ποιότητας των εγκαταστάσεων.
γ). Βελτιστοποίηση του συστήματος λειτουργίας και διαχείρισης των εγκαταστάσεων από οικονομικής και οικολογικής σκοπιάς.
δ). Ανάλυση της ενεργειακού προφίλ της αυτοδιοικητικής μηχανής, πριν από την εφαρμογή του προγράμματος, έτσι ώστε να αξιολογηθεί κατάλληλα το ύψος της ενεργειακής της κατανάλωσης και το ετήσιο κόστος της.
ε). Καθορισμός των επιθυμούμενων δεικτών κατανάλωσης και οικολογικής ποιότητας έτσι ώστε να εντοπιστούν όλα τα σημεία οικονομικής και οικολογικής αναποτελεσματικότητας αναφορικά με τους συγκεκριμένους τομείς επέμβασης.
στ). Υπολογισμός του οικονομικού κόστους και του οικονομικού κέρδους που συνεπάγεται η επέμβαση στα πλαίσια του επιθυμούμενου χρόνου απόσβεσης της απαιτούμενης επένδυσης και της διαχρονικής της αποδοτικότητας.
ζ). Καθορισμός του περιβαλλοντικού κέρδους από την σκοπιά της ποιότητας και της ποσότητας των ρύπων που δεν θα εκλύονται στην ατμόσφαιρα μετά την ολοκλήρωση του έργου.
Η σύνταξη του προγράμματος απαίτησε την εντατική ενασχόληση μιας ομάδας εργασίας για 8 μήνες, με την συμμετοχή των τεχνικών γραφείων του δήμου και μιας από τις πλέον έγκυρες εταιρείες του τομέα ενεργειακών τεχνολογιών της χώρας, πρόβλεπε δε μια πρώτη ετήσια εξοικονόμηση της τάξης του 1.2 εκ. ευρώ:
α). 600.000 ευρώ ετησίως μέσω της επέμβασης σε όλα τα σημεία δημόσιου φωτισμού - αντικατάσταση των συνήθων λαμπτήρων πυράκτωσης με λαμπτήρες ατμών νατρίου, με ετήσια εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας της τάξης των 6.543.000 Kwh και ετήσια μείωση της εκπομπής CO2 κατά 4.138 τόνους.
β). 150.000 ευρώ ετησίως από την επέμβαση στο πεδίο των σηματοδοτών της πόλης - αντικατάσταση των συνήθων λαμπτήρων πυράκτωσης με μέση διάρκεια ζωής 6 μηνών - ή 4.000 ωρών - με λαμπτήρες τεχνολογίας λεντ οι οποίοι προσφέρουν διάρκεια ζωής 10 ετών - ή 80.000-100.000 ωρών - και καταναλώνουν 80% λιγότερο ηλεκτρικό ρεύμα, επιτρέποντας εξοικονόμηση της τάξης των 97.000 ευρώ ετησίως στο πεδίο της συντήρησης και 32.000 ευρώ ετησίως σε εκείνο της κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος.
γ). 400.000 ευρώ ετησίως από την αντικατάσταση 58 καυστήρων δημοτικών κτιρίων με καυστήρες φυσικού αερίου.
δ). 20.000 ευρώ ετησίως από την μεταλλαγή των 20 οχημάτων του δήμου σε υβριδικά με χρήση αερίου.
ε). 40.000 ευρώ ετησίως από την σύναψη των συμφωνητικών παροχής ηλεκτρικής ενέργειας με κατάλληλα επιλεγμένους πάροχους της ελεύθερης αγοράς.
Παράλληλα, προγραμματίστηκε η εφαρμογή μία σειράς επεμβάσεων σε 110 κτίρια ιδιοκτησίας του Δήμου, με στόχο της βελτιστοποίηση του ενεργειακού προφίλ τους, που θα απέφερε μία επιπλέον ετήσια εξοικονόμηση της τάξης των 815.000 ευρώ και μία μείωση της εκπομπής CO2 κατά 10.400 τόνους - εξωτερική θερμομόνωση κτιριακού περιβλήματος, αλλαγή κουφωμάτων, εφοδιασμός με ηλιακούς συλλέκτες για την παροχή ζεστού νερού, αντικατάσταση των λαμπτήρων πυράκτωσης με λαμπτήρες φθορίου, εγκατάσταση συστήματος αυτόματου ελέγχου του τεχνητού φωτισμού κ.λ.π. Το πρόγραμμα ολοκληρώθηκε με την πρόβλεψη της κατασκευής μίας μονάδας φωτοβολταικών στοιχείων με την μορφή αρχιτεκτονικών στέγαστρων σε ένα από τα διατροπικά σημεία αφετηρίας τραμ και παρκινγκ της πόλης, ετήσιας απόδοσης 25.000 kWh περίπου.
Δύο χρόνια μετά την σύνταξη του προγράμματος ένα σημαντικό μέρος των παρεμβάσεων δραστικής ενεργειακής εξοικονόμησης και της μείωσης του οικολογικού αποτυπώματος του Δήμου ήταν ήδη πραγματικότητα:
α). 600.000 ευρώ ετησίως μέσω της επέμβασης σε όλα τα σημεία δημόσιου φωτισμού - αντικατάσταση των συνήθων λαμπτήρων πυράκτωσης με λαμπτήρες ατμών νατρίου, με ετήσια εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας της τάξης των 6.543.000 Kwh και ετήσια μείωση της εκπομπής CO2 κατά 4.138 τόνους.
β). 150.000 ευρώ ετησίως από την επέμβαση στο πεδίο των σηματοδοτών της πόλης - αντικατάσταση των συνήθων λαμπτήρων πυράκτωσης με μέση διάρκεια ζωής 6 μηνών - ή 4.000 ωρών - με λαμπτήρες τεχνολογίας λεντ οι οποίοι προσφέρουν διάρκεια ζωής 10 ετών - ή 80.000-100.000 ωρών - και καταναλώνουν 80% λιγότερο ηλεκτρικό ρεύμα, επιτρέποντας εξοικονόμηση της τάξης των 97.000 ευρώ ετησίως στο πεδίο της συντήρησης και 32.000 ευρώ ετησίως σε εκείνο της κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος.
γ). 400.000 ευρώ ετησίως από την αντικατάσταση 58 καυστήρων δημοτικών κτιρίων με καυστήρες φυσικού αερίου.
δ). 20.000 ευρώ ετησίως από την μεταλλαγή των 20 οχημάτων του δήμου σε υβριδικά με χρήση αερίου.
ε). 40.000 ευρώ ετησίως από την σύναψη των συμφωνητικών παροχής ηλεκτρικής ενέργειας με κατάλληλα επιλεγμένους πάροχους της ελεύθερης αγοράς.
Παράλληλα, προγραμματίστηκε η εφαρμογή μία σειράς επεμβάσεων σε 110 κτίρια ιδιοκτησίας του Δήμου, με στόχο της βελτιστοποίηση του ενεργειακού προφίλ τους, που θα απέφερε μία επιπλέον ετήσια εξοικονόμηση της τάξης των 815.000 ευρώ και μία μείωση της εκπομπής CO2 κατά 10.400 τόνους - εξωτερική θερμομόνωση κτιριακού περιβλήματος, αλλαγή κουφωμάτων, εφοδιασμός με ηλιακούς συλλέκτες για την παροχή ζεστού νερού, αντικατάσταση των λαμπτήρων πυράκτωσης με λαμπτήρες φθορίου, εγκατάσταση συστήματος αυτόματου ελέγχου του τεχνητού φωτισμού κ.λ.π. Το πρόγραμμα ολοκληρώθηκε με την πρόβλεψη της κατασκευής μίας μονάδας φωτοβολταικών στοιχείων με την μορφή αρχιτεκτονικών στέγαστρων σε ένα από τα διατροπικά σημεία αφετηρίας τραμ και παρκινγκ της πόλης, ετήσιας απόδοσης 25.000 kWh περίπου.
Δύο χρόνια μετά την σύνταξη του προγράμματος ένα σημαντικό μέρος των παρεμβάσεων δραστικής ενεργειακής εξοικονόμησης και της μείωσης του οικολογικού αποτυπώματος του Δήμου ήταν ήδη πραγματικότητα:
1. Και τα 20 οχήματα του Δήμου είχαν μετατραπεί από βενζινοκίνητα σε κινούμενα και με αέριο
2. Είχαν αντικατασταθεί 55 από τους 58 καυστήρες των δημοτικών κτιρίων.
3. Είχε αντικατασταθεί περισσότερο από το 1/3 των λαμπτήρων των σηματοδοτών - 1.232 επί 6.066 - και το 1/10 των λαμπτήρων των σημείων δημόσιου φωτισμού - 1.300 επί 15.807.
4. Είχαν ολοκληρωθεί οι επεμβάσεις θερμομόνωσης σε 7 δημοτικά κτίρια – εξωτερική μόνωση, αλλαγή κουφωμάτων, ενίσχυση μόνωσης δώματος κ.λ.π.
5. Τα 8 αθλητικά κέντρα του δήμου ήταν πλέον ενεργειακά αυτόνομα μέσω της ενσωμάτωσης φωτοβολταικών στοιχείων.
6. Σε 4 αθλητικά κέντρα και 8 σχολεία είχε ολοκληρωθεί η εγκατάσταση των ηλιακών συλλεκτών.
7. Η μονάδα φωτοβολταικών του διατροπικού σημείου αφετηρίας τραμ και παρκινγκ ήταν σε πλήρη λειτουργία με ετήσια παραγωγή 25.249 kWh.
Σήμερα το πρόγραμμα βαίνει προς την ολοκλήρωση του. Ταυτόχρονα, η δημοτική αρχή προχωρεί με γοργούς ρυθμούς στην διεύρυνση της ιδέας της «εξοικονόμησης» και της μείωσης του οικολογικού αποτυπώματος μέσω μιας πλειάδας άλλων πρωτοβουλιών όπως η συνεχής εγκατάσταση φωτοβολταικών σε δημόσια κτίρια - 35 έως σήμερα - της προγραμματικής εξοικονόμησης νερού στα πλαίσια του κτιριακού δυναμικού της με χρήση διπλών δικτύων ύδρευσης ή/και χρήση μηχανισμών ελέγχου της ροής, πρωτοβουλιών όπως η θέσπιση του βραβείου «πράσινα μίλια» για τους μαθητές που μεταβαίνουν στο σχολείο με τα πόδια ή με χρήση βιώσιμων μέσων κίνησης κ.λ.π. Τον κύκλο φαίνεται να κλείνει προς το παρόν η δρομολόγηση της επικαιροποίησης του Δημοτικού Οικοδομικού Κανονισμού από την σκοπιά της βελτιστοποίησης της ενεργειακής συμπεριφοράς του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, μέσω ακριβών υποδείξεων γύρω από την ορθολογική χρήση της ενέργειας και την καλύτερη δυνατή χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η επικαιροποίηση του Κανονισμού θα ολοκληρωθεί με ένα πρόγραμμα πιλοτικών κατασκευών δημοτικών κτιρίων που θα ενσωματώνουν μεν όλες τις γνωστές τεχνολογίες εξοικονόμησης ενέργειας αλλά θα πειραματίζονται και άλλες, νέες, έτσι ώστε να είναι δυνατή η διαχρονική διάγνωση των πλεονεκτημάτων που προσφέρουν.
Γιώργος Δημητρίου
2. Είχαν αντικατασταθεί 55 από τους 58 καυστήρες των δημοτικών κτιρίων.
3. Είχε αντικατασταθεί περισσότερο από το 1/3 των λαμπτήρων των σηματοδοτών - 1.232 επί 6.066 - και το 1/10 των λαμπτήρων των σημείων δημόσιου φωτισμού - 1.300 επί 15.807.
4. Είχαν ολοκληρωθεί οι επεμβάσεις θερμομόνωσης σε 7 δημοτικά κτίρια – εξωτερική μόνωση, αλλαγή κουφωμάτων, ενίσχυση μόνωσης δώματος κ.λ.π.
5. Τα 8 αθλητικά κέντρα του δήμου ήταν πλέον ενεργειακά αυτόνομα μέσω της ενσωμάτωσης φωτοβολταικών στοιχείων.
6. Σε 4 αθλητικά κέντρα και 8 σχολεία είχε ολοκληρωθεί η εγκατάσταση των ηλιακών συλλεκτών.
7. Η μονάδα φωτοβολταικών του διατροπικού σημείου αφετηρίας τραμ και παρκινγκ ήταν σε πλήρη λειτουργία με ετήσια παραγωγή 25.249 kWh.
Γιώργος Δημητρίου
--
για την αντιγραφή
Θανάσης Αναπολιτάνος
